Kopernik niczego nie udowodnił. "O obrotach sfer niebieskich" zawiera zaledwie teorię, nieśmiałą propozycję układu heliocentrycznego. BTW: gorzej przewidującego położenie planet na niebie niż skomplikowana geocentryczna teoria Ptolemeusza. :-)

Blanka "Tom...przepraszam ale dlaczego podajesz św. Pawła jako przykład feminizmu?"
ja Wydaje mi sie ze wyjasnilem to dosc precyzyjnie. Jesli zgodzimy sie ze feminizm to troska o dobro kobiet, troska o ich szczescie to jestli rzeczywiscie dobrze znasz Biblie to wiesz ze sw Pawel w zasadzie o nic innego sie nie troszczyl jak tylko o szczescie kazdego czlowieka a wiec i kazdej kobiety. To chyba wystarczajacy powod by nazwac go femnista :-)

Blanka (o sw. Pawle) "Uważam, ze to najbardziej szowinistyczny człowiek w Biblii."
ja "Twoja uwage o tym ze Pawel to "o najbardziej szowinistyczny człowiek w Biblii" traktuje jak pewien rodzaj zartu i nie bede jej komentowal bo jak sadze nawet dla kogoś kto kto nie zna Biblii "bardzo dobrze" jest oczywiste ze tej wypowiedzi nie mozna potraktowac inaczej :-)))"

samiro uwazasz ze listy sw. Pawla, jego zycie, jego dzilalnosc nie jest przejawem jego milosci, troski, jego pojmowania dobra kazdego czlowieka w tym takze kobiety? Podpowiem wam obu choc oczywiscie spodziewam sie ze to dla was dosc oczywiste ze warto wziac pod uwage calosc nauczania, calosc pogladow sw Pawla, cale jego zycie, cala dzialalnosca. Takze nie zaszkodzi skonfrontowac go, patrzec na niego na tle swiata, na tle kultury w ktorej zyl.
samiro rzeczywiscie nie jestes w stanie zgodzic sie ze mna gdy twierdze ze to co Pawel robi, to co pisze, to czego naucza wynika ze jego glebokiej troski o dobro czlowieka, w tym oczywiscie o dobro kobiety?
Zgadzasz sie ze w biblii nie ma wzmianki o zadnym bardziej niz Pawel szowinistycznym czlowieku?
Przy okazji -jakos mi trudno uwierzyc ze naprawde sadzisz iz jakas tam bardzo slabo weryfikowalna teoria wystarczyla by spowodowac tak silna reakcje Kosciola.
Powtorze tu po raz kolejny, bez kokieterii - jestem prostym inzynierem i zdecydowanie profanem w zakresie teologii czy historii Kosciola w dodatku z widocznymi brakami w lekturze ksiazek pisanych nawet bardzo popularnym jezykiem ale moim lamerskim zdaniem to nie jakas tam teoria prowincjonalnego kanonika zaniepokoila Kosciol ale wnioski z niej plynace, ideologia, interpretacja. Nie tyle heliocentryczny uklad planetarny co wnioski plynace z faktu ze ziemia na ktorej dokonaly sie najwazniejsze, decydujace dla historii wydarzenia nie jest centrum swiata ale pylkim zupelnie bez znaczenia dryfujacym gdzies tam na peryferiach wszechswiata.

SamiraWOW! Ale herezjeciekawe co myśli Bóg o tych wypowiedziach "ojców Kościoła"?

Przepraszam, że się wtrącam, ale ten zestaw cytatów często krąży wśród osób szczutych na Kościół. Nie twierdzę, że tak jest i w tym przypadku, chętnie przeczytałabym komentarz teologów i historyków kościoła, ale mimo wszystko to chyba nie to forum ;)

Komentarza teologów i historyków kościoła raczej nie przeczytamy na tym forum - o to mi chodziło

Nowy feminizm

Ks. Ireneusz Mroczkowski

Każdy, kto się boi słowa feminizm, może czuć się zażenowany jego częstym pojawianiem się w przemówieniach Papieża, przynajmniej od „Evangelium vitae”. Inni mogą pytać, co oznacza nowy feminizm? Czy jest to model chrześcijańskiego feminizmu? Jeśli tak, to czy feministki, zwłaszcza niektóre, nie zaczną twierdzić, że Kościół zawłaszcza słowo, które zrodziło się w opozycji do jego nauki? Czy da się w ogóle mówić o chrześcijańskim feminizmie? Czy nie lepiej mówić o chrześcijańskiej godności kobiety, zgodnie z językiem „Mulieris dignitatem”?

Grzech antyfeminizmu
Niemal w każdej encyklopedii można przeczytać, że feminizm jako ruch i program na rzecz przezwyciężania dyskryminacji kobiet w społeczeństwie, rozpoczął się w Europie w XVIII w. Wraz z rewolucją przemysłową i hasłami Oświecenia. Już to samo wystarczy, aby wielu chrześcijan podchodziło krytycznie do feminizmu. Wiadomo bowiem, co przyniosło nam Oświecenie. To wtedy rozeszły się „przynajmniej po części” drogi wolności i religii. Wraz z kolejnymi rewolucjami ostatnich dwustu lat człowiek kultury zachodniej pragnął uwolnić najpierw państwo od Kościoła, potem społeczeństwo od religii, wreszcie chce wyzwolić wolność od wszelkiej prawdy obiektywnej.

Nie znaczy to jednak, że wszystko, co Oświecenie głosiło, było błędne. Wystarczy przypomnieć idee praw człowieka czy słynne hasła: wolność, równość, braterstwo. Wypada zgodzić się z Leszkiem Kołakowskim, gdy pisze, że przewodnie idee Oświecenia, chociaż wypowiedziane i głoszone w kontekście niechrześcijańskim albo antychrześcijańskim, są historycznie pochodzenia chrześcijańskiego. Należy tu idea praw człowieka i równości płci (...) [1].
Naturalnie, tak jak nie wszyscy, zwłaszcza antychrześcijańsko nastawieni obrońcy praw człowieka, godzą się na „uchrześcijanienie” tych praw, tak i oświeceniowy feminizm nie zawsze przyznaje się do chrześcijańskich korzeni. Ważniejsze jednak od tego jest podjęcie przez chrześcijaństwo w naszym wieku „nigdy przecież nie zapomnianej” idei godności kobiety w bardziej konkretny i społecznie zaangażowany sposób. Dlatego Jan Paweł II nie tylko nie boi się słowa feminizm, ale określa nim konkretny program działania. W „Evangelium vitae”; pisze: W dziele kształtowania nowej kultury, sprzyjającej życiu, kobiety mają do odegrania rolę wyjątkową, a może i decydującą, w sferze myśli i działania: mają stawać się promotorkami „nowego feminizmu”, który nie ulega pokusie naśladowania modeli „maskulinizmu”, ale umie rozpoznać i wyrazić autentyczny geniusz kobiecy we wszystkich przejawach życia społecznego, działając na rzecz przezwyciężania wszelkich form dyskryminacji, przemocy i wyzysku (nr 99).

Warto tu podkreślić, że w programie tego feminizmu nie wyklucza się działań na rzecz przezwyciężenia dyskryminacji, przemocy i wyzysku kobiet, a więc tych czynności, które podejmują przedstawicielki starego feminizmu oświeceniowego. Oprócz tego feminizm chrześcijański zawiera jeszcze dwa „wyraźnie podkreślane przez Papieża” zadania: rozpoznawanie autentycznego geniuszu kobiety i wyrażanie go we wszystkich przejawach życia społecznego. Dopiero te trzy działania, podejmowane równocześnie i harmonijnie, pozwalają myśleć o skutecznym działaniu na rzecz godności kobiety.

Takie ujęcie problemu pozwala chrześcijaninowi spojrzeć na antyfeminizm jako na grzech. Być może nie jesteśmy przyzwyczajeni do kojarzenia tych rzeczywistości. Wczytując się jednak w „Mulieris dignitatem” możemy zauważyć, że Jan Paweł II postrzega dyskryminację kobiety jako dziedzictwo grzechu. W takim sensie należy rozumieć słynne słowa z Rdz 3,16, skierowane do kobiety: ku temu mężowi będziesz kierowała swe pragnienia, on zaś będzie panował nad tobą. Nie jest to w żadnym wypadku postulat normatywny sankcjonujący męskie „panowanie” nad „posiadaną” kobietą. Jest to skutek „zarzewia grzechu”, związanego z troistą pożądliwością, którą św. Jan określa jako pożądliwość ciała, pożądliwość oczu i pychę tego życia (por. 1 J 2,16).

W tym kontekście nie może zabraknąć wzmianki o roli Maryi w przezwyciężaniu grzechu antyfeminizmu. Jan Paweł II pokazuje, że już w Protoewangelii (Rdz 3,15) zapowiedź Odkupiciela jest odniesiona do „niewiasty”. Protoewangelia „odczytana w świetle Nowego Testamentu” odsłania jeszcze większą wartość kobiety. O ile w Starym Testamencie Bóg „zawierając przymierze z ludźmi” zwracał się do mężczyzn (Noe, Abraham, Mojżesz), to u początku Nowego Przymierza stoi kobieta. Doprowadzi to do tego, że w Jezusie Chrystusie nie będzie „już mężczyzny i kobiety” (por. Ga 3,28), a stosunki między nimi będą mogły być przywrócone do stanu pierwotnej komunii, zamierzonej w akcie stwórczym Boga.

Nie do przecenienia jest rola Maryi w autentycznej obronie kobiety na przestrzeni dwóch tysięcy lat chrześcijaństwa. Ona przecież reprezentowała człowieczeństwo w akcie zbawczego Wcielenia Syna Bożego; poczęła człowieka, który był Synem Boga. Maryja jako Theotokos stała się autentycznym podmiotem dialogu zbawczego, w którym uczestniczą kobiety i mężczyźni. Nawet gdy nie wszyscy chrześcijanie i nie zawsze zdawali sobie sprawę z godności kobiety, uosobionej w Maryi, to nie można przecenić roli Maryi w przezwyciężaniu grzechu antyfeminizmu. W tym kontekście nie może dziwić rola kobiet w średniowiecznym Kościele [3], ani też uwaga Pawła VI w „Pacem in terris”. Papież pisze, ze udział kobiet w życiu publicznym jest znakiem naszego czasu. Potem dodaje: upowszechnia się on może szybciej wśród narodów wyznających wiarę chrześcijańską, a wolniej, chociaż tez powszechnie, w narodach będących spadkobiercami innych tradycji i cywilizacji (nr 41).

Dlaczego nowy feminizm?
Jeśli więc Kościół nie widzi powodów, aby wstydzić się słowa „feminizm”, to jednocześnie znajduje wiele racji, aby mówić o prawdziwym i słusznym feminizmie. O takim feminizmie mówił Jan Paweł II już w 1980 r. W homilii do młodzieży, podczas Mszy św. Odprawianej w Belo Horizonte w Brazylii. Przymiotnik „nowy” w odniesieniu do feminizmu nie tyle więc wskazuje na jakieś nowe nawrócenie Kościoła na feminizm, ale raczej przypomina konieczność integralnego ujęcia feminizmu. Ważne są też metody walki z grzechem antyfeminizmu. Nie mogą one przecież powodować następnych grzechów. Właśnie dlatego Jan Paweł II „oprócz przeciwstawiania się dyskryminacji kobiet” włącza w krąg „nowego” feminizmu rozpoznanie autentycznego geniuszu kobiety i wyrażenie go we wszystkich przejawach życia aspołecznego.

Najtrudniej jest „niektórym nurtom oświeceniowego feminizmu” wydobyć ów autentyczny geniusz kobiety. Pierwszą i bodaj najważniejszą przyczyną zaprzepaszczenia geniuszu kobiety jest rozejście się dróg wolności i religii. Feminizm, który w religii znajduje tylko źródło ucisku kobiet, wcześniej czy później musi odpowiedzieć na pytanie, dlaczego sam rozum i „w jego imię przeprowadzane” rewolucje nie doprowadziły do upragnionego celu? Czy to nie z powodu rozejścia się dróg wolności i religii, skutki rewolucji mściły się na samych rewolucjonistach? Czy człowiek czując się coraz mniej skrępowany regułami moralnymi, nie stawał się coraz bardziej bezbronny wobec własnych lęków: przed pustką, winą i śmiercią?

Jakkolwiek ostrożnie byśmy odpowiadali na powyższe pytania, musi zastanawiać powierzchowne traktowanie prawdy o kobiecie i mężczyźnie w kulturze feministycznej. Potrzeba równości przejawia się tu w agresji, a stosunek do mężczyzn przemienia się w walkę o panowanie. Mówi się o wyzwoleniu od „przymusu biologicznej reprodukcji”, a moralność feministyczna sankcjonuje rozwód, przerywanie ciąży i postawę antymacierzyńską.

Evdokimov widzi w tym skutek oddzielenia związku mężczyzny i kobiety od Boga. Bez takiego powiązania zjednoczenie męsko-kobiece rozpada się na męskość i kobiecość, które biegunowo przeciwstawione, zbliżają się i oddalają od siebie w odruchach atrakcji i repulsji. Kategoria komunii zostaje zastąpiona kategorią opozycji: „ja należę do mnie, a on należy do siebie. Wynaturzenie obiektywnego odniesienia powoduje wzajemne uprzedmiotowienie. Odtąd komunia zostaje zerwana, zastąpiła ją relacja panów i niewolników [4].

Teologia ciała w ujęciu Jana Pawła II pomaga też teologom katolickim we właściwym określeniu stosunku między erosem i agape, między cielesnością i duchowością w osobie. Teologia musi się wciąż bronić zarówno przed biologizmem, jak i platońskim idealizmem, upatrującym w ciele źródło zła i grzechu. Jan Paweł II nie pomija realności biologicznej płciowości, ale nie zapomina też o różnicy między psychiką i duchem. Dlatego w biologii kobiety potrafi dostrzec naturalną dyspozycję do macierzyństwa, do poczęcia, brzemienności i urodzenia dziecka jako następstwo zjednoczenia małżeńskiego. Jednocześnie mówi, że macierzyństwo jest związane z osobową strukturą kobiety, która wkłada więcej niż mężczyzna energii cielesno-duchowych we wspólne rodzicielstwo. Trzeba więc, aby mężczyzna był tego w pełni świadom, że w tym wspólnym ich rodzicielstwie zaciąga on szczególny dług wobec kobiet. Żaden program „równouprawnienia” kobiet i mężczyzn nie jest gruntowny, jeśli tego nie uwzględnia w sposób zasadniczy „Mulieris dignitatem”, nr 18).

Można więc powiedzieć, że nowy feminizm Jan Pawła II nie sprzedaje „geniuszu” kobiety za niską cenę. Papież jest świadom, że kobieta płaci za swój geniusz wysoką „nierzadko granicząca z męczeństwem” cenę. Mężczyzna powinien nie tylko dostrzec i uszanować go, ale wziąć za niego odpowiedzialność. Przejawiać się to musi w rzeczywistym, a nie tylko deklaratywnym dopuszczeniu kobiet do życia gospodarczego, kulturalnego i politycznego. Papież pisze, że sprawą naglącą jest uzyskanie we wszystkich krajach rzeczywistej równości praw osób, a więc równej płacy za tę samą pracę, opieki nad pracującą matką, możliwości awansu zawodowego, równości małżonków z punktu widzenia prawa rodzinnego, oraz uznania tego wszystkiego, co wiąże się z prawami i obowiązkami obywateli w ustroju demokratycznym (List do kobiet, nr 4).

Po analizie wypowiedzi Jan Pawła II na temat nowego feminizmu, możemy odpowiedzieć na pytania postawione na początku artykułu. Przymiotnik „nowy” określa w tym wypadku feminizm prawdziwy, pojęty jako obrona kobiety we wszystkich wymiarach jej życia. Ze starym feminizmem Papież dzieli sprzeciw wobec dyskryminacji i wyzysku kobiety. Ten sprzeciw idzie tak daleko, że można mówić o grzechu antyfeminizmu, a Jan Paweł II zdaje się robić rachunek sumienia członkom Kościoła nie tyle ze słów, co konkretnych zaniedbań.

Nowość papieskiego feminizmu wyraża się przede wszystkim w wydobyciu prawdziwego „geniuszu” kobiety. Analizując Stary Testament i przykład Chrystusa Papież pokazuje, że kobiecość realizuje „człowieczeństwo” w takim samym stopniu jak męskość, choć w sposób odmienny i komplementarny. Dzięki wypracowanej przez siebie teologii ciała, Jan Paweł II potrafił włączyć biologiczną i psychiczną odmienność kobiety w takie rozumienie człowieczeństwa, które broni swej godności, ale nie nienawidzi; podkreśla swą oryginalność, ale nie dominuje; walczy o równouprawnienie, ale nie wyrzeka się powołania do macierzyństwa.

Tak pojęty feminizm nie tylko odkrywa wszystko, co było i jest dobre w każdym feminizmie, ale pozwala z nadzieją spojrzeć na szansę rzeczywistego wyzwolenia kobiet. Nowy feminizm Jana Pawła II powinien stać się elementem duszpasterstwa, egzegezy, moralności. Dzisiaj nie wystarcza już ogólne mówienie o godności kobiety. Tak jak uzasadniona była rewindykacja dotycząca miejsca kobiety w społeczeństwie i Kościele, tak nowa świadomość kobiet pomaga również mężczyznom poddać rewizji swoje schematy myślowe, sposób rozumienia samych siebie i swojego miejsca w historii, organizacji życia społecznego, politycznego, gospodarczego, religijnego i kościelnego („Vita consecrata”, nr 57). To zadanie niewątpliwie stoi przed nami.

Ks. Ireneusz Mroczkowski

Ks. Ireneusz Mroczkowski ur. 1949 r., doktor hab. Teologii. Kierownik Katedry Teologii Moralnej Ogólnej KUL. Autor licznych publikacji, m.in. książek: Etyczno-teologiczny wymiar praw człowieka, Osoba i cielesność. Moralne aspekty teologii ciała. Mieszka w Płocku.

to tak dla pobudzenia wątku - jak znajdziecie chwilę to zekrnijcie na ankietę :) http://www.ankietka.pl/ankieta/25831/kobieta-w-polityce-kobieta-wobec-polityki.html

Jak daleko feministkom do Kościoła?